De Sutter wil beter op de hoogte worden gehouden over overheidsbedrijven met waarnemer
Om de regering en het parlement beter te informeren over grote beslissingen die een autonoom overheidsbedrijf wil nemen, overweegt minister van Overheidsbedrijven De Sutter de invoering van een no surprise policy. Die bestaat al in Nieuw-Zeeland. Concreet: voor de minister is het een optie om een waarnemer te laten zetelen in de raad van bestuur van overheidsbedrijven. Die waarnemer houdt de minister dan regelmatig op de hoogte over politiek relevante thema’s. Het voorontwerp van wet wordt nu besproken binnen de regering.
Dit voorontwerp heeft niets te maken met de kandidatuur van Wouter Torfs die naar voor werd gedragen als mogelijke bestuurder bij Bpost. Die voordracht werd niet weerhouden door bpost omdat zijn profiel niet paste in het profiel dat bpost voor ogen had. De overheid is meerderheidsaandeelhouder en wordt steeds betrokken bij het proces tot aanstelling van onafhankelijke bestuurders, vermits die moeten goedgekeurd worden op de algemene vergadering.
De zogenoemde “no surprise policy” heeft niets met besturen te maken en dus ook niet met de naam van Wouter Torfs. Het idee van een no suprise policy waar De Sutter aan denkt volgt op de onverwachte verkoop van bpost van krantenwinkels aan een gokbedrijf Golden Palace en op de verkoop bpostbank aan BNP Baribas. Ook rond het Telesign dossier van Proximus was er onvoldoende informatie naar de minister toe, vooral de vestiging van de spac in Kaaimaneilanden was een politiek issue in het parlement.
Een waarnemer neemt waar
Het voorontwerp van wet wijst erop dat door het wegvallen van de regeringscommissarissen sinds 2015 ook hun informatietaak wegviel tegenover de minister. Tegelijkertijd is het wel de minister die het parlement te woord moet staan over gebeurtenissen in die overheidsbedrijven, zoals bijvoorbeeld de verkoop van gokwinkels aan Golden Palace. Om dat spanningsveld op te lossen denkt minister De Sutter eraan om eventueel een waarnemer naar voren te schuiven.
Een waarnemer heeft niet dezelfde bevoegdheden als een regeringscommissaris. Een waarnemer binnen de overheidsbedrijven zou dus alleen letterlijk moeten doen wat het woord zegt, namelijk waarnemen. Een regeringscommissaris had destijds meer armslag en kon bijvoorbeeld beslissingen terugdraaien. Een waarnemer neemt acte van belangrijke beslissingen en licht daarna de minister erover in met de accurate informatie voorhanden. Zo voorkomen we in de toekomst een situatie waarin de regering en parlement voor voldongen feiten staan. Uiteraard houdt de minister er dan rekening mee dat er geen regels van voorkennis worden overtreden.
De piste die minister De Sutter overweegt, is dus niet nieuw en komt er na de onverwachte verkoop van krantenwinkel aan een gokbedrijf. Het voorontwerp van wet onderstreept dat de mogelijke waarnemer geen raadgevende stem heeft in het overheidsbedrijf en ook geen beslissingen kan ongedaan maken.
OESO vindt het best practice
De no surprise policy komt uit Nieuw-Zeeland en is volgens de OESO een best practice om integriteit te bevorderen en corruptie tegen te gaan binnen overheidsbedrijven. Die “no surprise policy” bestaat ook al in Nederland waar de overheid op de hoogte wordt gebracht van cruciale beslissingen die genomen worden door het investeringsvehikel van de Nederlandse Staat in ABN AMRO Bank.
Het voorontwerp van wet laat de beursgenoteerde overheidsbedrijven dus volledig autonoom. Het vraagt alleen om op de hoogte gebracht te worden van belangrijke informatie die eventueel kan gedeeld worden met de regering of het parlement als er vragen komen. De waarnemer zou de minister kunnen infomeren over relevante thema’s met mogelijke economische of financiële impact of bijvoorbeeld over elementen die haaks staan op de wet of in strijd komen met integriteitsprincipes van de regering of strategieën uit regeerakkoord.
De overheid is meerderheidsaandeelhouder in verschillende beursgenoteerde overheidsbedrijven en behartigt zo daar het algemeen belang. Volgens de heersende rechtsleer kunnen aandeelhouders op de hoogte gehouden worden door een waarnemer wanneer er bijvoorbeeld moet gestemd worden.
